WYTCHNIENIE W NATURZE 

Centrum Aktywności BAZA* to prowadzona przez Fundację Imago placówka wspierająca Osoby z niepełnosprawnościami i ich opiekunów poprzez kontakt z naturą i działania outdoorowe. 
Centrum mieści się we Wrocławiu, często jednak świeci pustkami, bo osoby skupione wokół Bazy, większość czasu spędzają w plenerze. 

BAZA czyli basecamp 

Nazwa centrum bezpośrednio odnosi się do słowa „basecamp” oznaczającego bezpieczne  obozowisko w wysokich górach, miejsce, z którego członkowie wyprawy wyruszają by zakładać kolejne – wyżej położone obozy i do którego powracają by nabrać sił przed atakiem szczytowym. 

Od początku staraliśmy się  by nasze centrum było dla uczestników bezpieczną przestrzenią rozwoju; miejscem, z którego każdy wyruszy na swój własny Everest. I tak, jak w przypadku wspinaczki wysokogórskiej, nie samotnie, ale w zespole – doświadczając siły, jaką daje bycie w grupie. Dlatego Baza to również, a może przede wszystkim  - społeczność. Tworzą ją młode osoby z niepełnosprawnościami, ich rodzice i opiekunowie oraz  asystenci i wolontariusze. Aktualnie z oferty Centrum Baza korzysta około 80 osób z niepełnosprawnościami w wieku od 15 do 40 lat. Są to zarówno osoby z niepełnosprawnością fizyczną, sensoryczną jak i intelektualną i młodzież z zaburzeniami rozwojowymi. 

Natura, która leczy 

Działania, prowadzone w ramach Centrum Baza, opierają się na metodach zaczerpniętych z nurtu terapii opartej na kontakcie z naturą, Adventure - i Wilderness – Therapy, których podstawowym założeniem jest to, że kontakt z naturą wzmacnia procesy leczenia i rozwoju emocjonalnego człowieka. Co ważne, zmiany te dokonują się jednocześnie na dwóch płaszczyznach: fizycznej i emocjonalnej. Dzięki byciu w dziczy (WildernessTherapy) i podejmowaniu realnych, ale możliwych do wykonania wyzwań (Adventure Therapy) uczestnicy lepiej poznają siebie, uczą się nowych umiejętności, pokonują lęki i trenują kompetencje społeczne; często nie zauważając, że wykonywane przez nich czynności są również formą rehabilitacji fizycznej: wzmacniają poszczególne grupy mięśni, stabilizację całego ciała czy poczucie równowagi. 

Misja – dostępność 

Misją, która przyświeca działaniom Centrum Baza jest stopniowe zwiększanie dostępności aktywności outdoorowych dla osób z niepełnosprawnościami.   
Aby było to możliwe niezbędna jest diagnoza możliwości psychofizycznych uczestników obejmująca ich poziom funkcjonowania, potencjał, przeżywane przez nich trudności oraz potrzeby psycho-rozwojowe. Im diagnoza jest dokładniejsza – tym oczywiście łatwiej później zaplanować aktywności w naturze które z jednej strony są ambitne - stanowią dla uczestników realne wzywanie, z drugiej – poprzez adaptację niezbędnych elementów i wsparcie asystentów – możliwe do zrobienia. Co ważne, aktywności do których zapraszamy uczestników projektowane są zawsze wspólnie z nimi, a poziom trudności stawianych przed nimi wyzwań – rośnie dopiero wtedy, kiedy są na to gotowi. 

I tak, zaczęliśmy od kilkugodzinnych wypraw do pobliskiego – znajdującego się w granicach Wrocławia - lasu, gier terenowych i gotowania na ogniu oraz jednodniowych spływów na kajakach i pontonach. Kolejnym etapem były letnie wyprawy na coraz wyższe górskie szczyty. By w końcu przejść do zimowych wypraw w góry, nauki przetrwania w zimowych warunkach, wspinania w skałach i nocowania pod namiotami. 

Szczyt niemożliwego…  

Terapia poprzez przygodę jest procesem, w którym kontakt z naturą i doświadczanie realnych wyzwań; pozwalają przełamywać własne ograniczenia, zdobywać nowe kompetencje i coraz lepiej poznawać siebie w kontaktach społecznych.  

Tak było w przypadku Mai, której  udział w programach Advenure Therapy pomógł w odzyskaniu wiary w swoje możliwości: 

“Odkąd pamiętam byłam bardzo aktywna fizycznie - pływałam, grałam w tenisa stołowego, startowałam w zawodach. Niestety, kiedy wyjechałam na studia okazało się, że choruję na toczeń rumieniowaty układowy, który powoli niszczy mój organizm. Z upływem czasu coraz bardziej to odczuwałam. Najpierw pojawiła się padaczka, a w 2016 roku usiadłam na wózek z powodu niedowładu kończyn dolnych i lewej ręki. Cały czas intensywnie trenowałam w domu, przyjaciółka namówiła mnie nawet na chodzenie na siłownię. Jednak po kolejnej operacji, długim czasie gojenia się, nasileniu choroby i w wyniku lockdown'u wycofałam się z aktywności poza domem. Nie potrafiłam się odnaleźć, wydawało mi się, że jest to niemożliwe. 

Wtedy dowiedziałam się o metodzie Adventure Therapy i zajęciach organizowanych przez Fundację "Imago". Po omówieniu moich trudności zostałam zaproszona do wzięcia udziału w... spływie kajakowym! Nagle coś, co mogło się wydawać zupełną abstrakcją było na wyciągnięcie ręki. Udało się, moja miłość do wody również powróciła, a kajaki stały się moim nowym sposobem na relaks. Kiedy wydawało się, że szczyt niemożliwego został już osiągnięty pojawiła się możliwość udziału w zajęciach na ściance wspinaczkowej. To niewykonalne - myślałam. A jednak! Podczas spotkań nie tylko poznałam nowe fantastyczne osoby, zyskałam pewność siebie ale też mocno poprawiłam swoje funkcjonowanie i nabyłam umiejętności przydatne w codziennym życiu - stabilizację, świadomość ciała, siłę. “ 

…i jeszcze wyżej 

Poza wyjazdami w naturę, w ofercie Centrum Baza znajdują się również cotygodniowe zajęcia wspinaczki terapeutycznej. Pomimo tego, że zajęcia odbywają się w większości na sztucznej ściance, spełniają warunki Adventure Therapy – terapii poprzez przygodę: wspinaczka stanowi bowiem wyzwanie oraz działa stymulująco zarówno na poziomie fizycznym, psychicznym jak i emocjonalnym. Jest to aktywność partnerska – wymaga budowania relacji opartej na zaufaniu. Uczy wytrwałości w dążeniu do celu, pokonywania trudności i cieszenia się z osiągniętego sukcesu. Pozwala wiec na trenowanie umiejętności społecznych w bezpiecznych –„laboratoryjnych” warunkach. 
Jednak największą  zaletą wspinaczki terapeutycznej jest fakt  że zamiast żmudnego powtarzania ćwiczeń uczestnik zajęć świetnie się bawi, nie mając poczucia, że bierze udział w terapii. 

Oto, jak o zajęciach wspinaczki terapeutycznej mówi mama Szymona – 16 letniego uczestnika zajęć: 

Długo szukaliśmy odpowiedniej dla Szymona aktywności sportowej. Była piłka, bieganie, kajaki, basen ale ciągle coś nie pasowało; albo było za trudne, albo zdrowie nie pozwalało na wybraną aktywność. Wspinaczka okazała się strzałem w dziesiątkę. Na początku trochę nieśmiało ale małymi krokami Szymon zaczął zdobywać szczyt. Duże zaufanie do prowadzących zajęcia spowodowało, że początkowa zabawa przerodziła się w super aktywność sportową. Poza tym to najlepsza rehabilitacja dla Szymona. Do pracy zaangażowane zostały wszystkie mięśnie, poprawiła się jego koordynacja ruchowa. Nie bez znaczenia jest też rywalizacja pomiędzy kolegami, dlatego uważam, że zajęcia grupowe to dodatkowa mobilizacja. Ponadto nowe znajomości pozaszkolne, które również są bardzo cenne dla osób z niepełnosprawnościami, których krąg znajomych jest bardzo ograniczony. Aktywność sportowa daje osobom z niepełnosprawnościami poczucie, że mogą coś więcej niż tylko siedzieć w domu ciągle absorbując rodziców, którzy pełnią także rolę ich kolegów i przyjaciół. 

Podobnymi przemyśleniami dzieli się też tata Mikołaja: 

Mikołaj i wspinaczka? Kiedy usłyszałem o tej propozycji, stwierdziłem, że to strata czasu. Nawet po pierwszych zajęciach nie do końca wierzyłem, że Miki kiedykolwiek wejdzie chociaż na pierwszy stopień. Widząc na jaką wysokość Mikołaj wspiął się na ostatnich zajęciach, cieszę się, że tak bardzo się myliłem. Zauważyłem u Mikołaja radość z czwartkowych wieczorów, kiedy jedziemy na ściankę. Myślę, że buduje ona (ścianka) w Mikołaju wiarę w siebie i pozwala na zintegrowanie się z kolegami podobnymi do niego.

Wytchnienie w naturze

Chociaż bezpośrednimi beneficjentami działań Centrum Baza są osoby z niepełnosprawnościami, to działania te mają jeszcze jeden, równie ważny cel – zapewnienie przerwy wytchnieniowej ich opiekunom.  

W czasie kiedy ich podopieczni biorą udział w programach Adventure therapy, rodzice osób z niepełnosprawnościami zyskują czas, którego brakuje im na co dzień. Mogą załatwić odkładane na później sprawy czy po prostu zrobić coś dla siebie. Mama nastoletniego autysty -  Marcela, podczas gdy jej syn spędzał czas w górach - pierwszy raz od dawna miała czas by pójść do teatru; tata Mikołaja kiedy, kiedy jego syn pokonuje kolejne metry ścianki – czyta i relaksuje się po całym dniu pracy.  

I chociaż zdarza się, że rodzice również biorą udział w wyprawach w naturę, to i tak, dzięki wsparciu zaangażowanych asystentów, którzy w tym czasie przejmują opiekę nad ich dziećmi, jest to dla nich czas wytchnienia. 

Tak mówi o tym mama Pawła z niepełnosprawnością w stopniu znacznym: 
- Dla mnie i dla mojego syna wyjazdy Adventure Therapy były fantastyczną przygodą. Spędzenie całego dnia na łonie natury było dobrym czasem na oderwanie się od zgiełku miasta i złapanie oddechu.  

Adventure therapy, aktywna rekreacja i turystyka społeczna będzie jednym tematów warsztatów i sesji plenarnych podczas konferencji ISBA 2023. 

*Projekt „Baza Przygody - Centrum Aktywności i Integracji” jest finansowany przez Islandię, Lichtenstein i Norwegię z Funduszy EOG w ramach Programu  Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny